Wynagrodzenie to nie tylko wysokość kwoty ustalana między pracodawcą i pracownikiem. To świadectwo docenienia, źródło poczucia bezpieczeństwa i satysfakcji pracownika. Co składa się na wynagrodzenie? Część zasadnicza, dodatki stałe i dodatki zmienne. I każda z tych składowych ma funkcję przypominającą pracownikowi, że jego praca jest wartościowa, a dodatkowe wysiłki i lojalność są sprawiedliwie nagradzane.

Umowa zawarta między pracodawcą i pracownikiem ma sens bowiem tylko, jeśli daje obu stronom poczucie optymalnego wykorzystania dysponowanych zasobów. Jakie zatem dodatki przysługują pracownikom? Jakimi wariantami płac operują pracodawcy? Za co należy się specjalne wynagrodzenie?

Wynagrodzenie zasadnicze

Podstawową częścią płacy, jaką otrzymuje każdy pracownik za wykonywaną pracę, jest wynagrodzenie zasadnicze. Według danych zgromadzonych przez specjalistów z firmy manaHR płaca podstawowa stanowi 87 % pensji pracowników biurowych (pozostałe 13 % to dodatki stałe i zmienne) i 83 % wynagrodzenia pracowników fizycznych (pozostałe 17 % to dodatki stałe i zmienne).

Wysokość wynagrodzenia zasadniczego zależy zatem między innymi od rodzaju wykonywanej pracy. Jednocześnie na jego wysokość ma wpływ również sytuacja na rynku pracy i preferencje pracodawcy. Przy określaniu wysokości płacy podstawowej trzeba więc wziąć pod uwagę aktualnie obowiązującą płacę minimalną, kwestie gospodarcze, ale również wynagrodzenia oferowane przez konkurencję. Płaca minimalna, czyli najniższa możliwa kwota wynagrodzenia wzrosła od 1 stycznia 2018 w porównaniu do płacy minimalnej z roku 2017 o 5 % – z 2000 zł do 2100 zł brutto. Przekłada się to na wzrost z 1459 zł na 1530 zł netto. Podobną zmianę (o 5 %) można zaobserwować w wysokości stawki godzinowej w pracy na umowę zlecenie i umowę o dzieło. Minimalna stawka godzinowa wzrosła z 13 zł na 13,70 zł brutto, czyli z 9,46 zł na 9,74 zł netto. Inną kwestią, która powinna być uwzględniona przy ustalaniu kwoty wynagrodzenia jest sytuacja na rynku pracy. Jeśli obserwowany jest trend przyznawania podwyżek, a rok 2018 już w styczniu nazywany był „rokiem podwyżek” (według prognoz Komisji Europejskiej w 2018 r. wynagrodzenia w Polsce wzrosną nominalnie o 5,1 %, a według optymistycznych predykcji NBP nawet o 6 %), to nie postępujący zgodnie z nim pracodawca może mieć problem z lojalnością pracowników. Dlatego warto skorzystać z raportów płacowych i porównać wynagrodzenia w firmach konkurencyjnych. W sytuacji braku rąk do pracy walka o specjalistów pomiędzy firmami może bowiem doprowadzić do rekordowego wzrostu wysokości zasadniczej części płacy.

Dodatki stałe

Dodatki stałe to pieniądze przyznawane za specyfikę wykonywanej pracy. 6 % pensji pracowników fizycznych stanowią właśnie dodatki stałe, przy analogicznych 4 % pensji pracowników biurowych. Co nie dziwi, jako że do dodatków stałych należą między innymi: dodatek funkcyjny, stażowy, branżowy, za pracę w nocy, niedziele i święta, za pracę w systemie zmianowym, w warunkach szkodliwych, za czas podróży służbowej, a także premie świąteczne i tzw. 13-stki. To przecież dla pracy fizycznej charakterystyczne są warunki szkodliwe – hale fabryk z hałasami, niebezpiecznymi substancjami, rozgrzanymi maszynami. Z kolei do charakterystyki pracy biurowej należy system ośmiogodzinny jednozmianowy ograniczony tylko do dni roboczych, podczas gdy pracownicy produkcji są potrzebni do obsługi maszyn czynnych całą dobę. Dlatego również dodatek za system zmianowy i pracę w nocy, niedziele i święta należy się zwykle pracownikom fizycznym. Trzynaste pensje są głównie przyznawane w budżetówce, dodatek branżowy charakterystyczny jest z kolei dla wąskiej grupy zawodów takich jak górnictwo, czy hutnictwo, więc również składa się przede wszystkim na pensję pracowników fizycznych.

Dodatek stażowy

Wyjątkowym rodzajem dodatku stałego jest dodatek stażowy. Wyjątkowym, bo cenionym przez pokolenie X, ale powoli odchodzącym do lamusa przez nowe nastawienie do pracy jakie wykazują pokolenia młodsze, Y i Z. W ubiegłym stuleciu lojalność wobec firmy objawiająca się długim stażem w jednym miejscu pracy, była oczywistością i równie oczywiste było jej nagradzanie. I tak powstał dodatek za wysługę lat, otrzymywany pierwszy raz przez pracownika po przepracowaniu w danym miejscu określonego okresu czasu (np. 5,10 czy 15 lat). lat. Jednak dzisiaj obowiązują nowe zasady rynku pracownika. Lojalność nie jest już równoznaczna z pracą w jednym miejscu do emerytury. Bardziej niż stabilizację dzisiejsi pracownicy cenią bowiem możliwość rozwoju i wysokość pensji. Sytuacja na obecnym rynku pracy również sprzyja częstym zmianom zatrudnienia. Powoli więc okazuje się, że nie ma komu przyznawać dodatku stażowego. Krzysztof Bujak, ekspert z firmy manaHR komentuje:

W ostatnich latach widać wyraźny trend „wygaszania” dodatku za wysługę lat. Organizacje dążą do tego, by doceniać wyniki pracy, wpływ na firmę, wykorzystywane w pracy kompetencje – często powiązane z doświadczeniem, ale niekoniecznie! Dodatek związany z czasem zatrudnienia tworzy ryzyko dyskryminacji i demotywacji (bo tak samo pracującym pracownikom wypłacane jest różne wynagrodzenie). Najczęstszą praktyką jest włączenie go do wynagrodzenia zasadniczego, a następnie sprawdzenie jak nowa płaca ma się do założonych „widełek wynagradzania” na danym stanowisku. Od wyniku porównania zależą następne działania.

Skoro zatem efektywność i jakość wykonywanej pracy nie zawsze idzie w parze z doświadczeniem, dodatek stażowy przestaje mieć po prostu sens. Bo po co płacić więcej starszemu stażem pracownikowi, jeśli nowy ma więcej kompetencji w interesującym pracodawcę zakresie? By docenić wartość nowego pracownika zwiększa się wysokość płacy zasadniczej, a dodatek stażowy odrzuca się jako nie do końca sprawiedliwe rozwiązanie. Firmy prywatne odchodzą więc od tej praktyki, mimo że wciąż funkcjonuje ona w budżetówce.

Dodatek funkcyjny

Dodatek funkcyjny to kolejny dodatek o charakterze stałym. Idzie w parze z wykonywaniem dodatkowych obowiązków, wynikających z przypisanej danemu pracownikowi funkcji. W firmach, w których brak stanowiska brygadzisty są wydelegowani szeregowi pracownicy pełniący tę rolę za pieniądze z dodatku funkcyjnego. To wygodne rozwiązanie, ponieważ zamiast tworzyć nowy wakat na stanowisku kierowniczym, rozszerza się zakres obowiązków i poziom odpowiedzialności jednego z pracowników. I dodatek funkcyjny wydaje się być dobrą rekompensatą za podjęty dodatkowy wysiłek. W przypadku brygadzisty dodatek taki waha się w przedziale 400 – 800 zł. Podobnie w sytuacji, w której pracownik wykonuję pracę osoby wyższej rangą w zastępstwie na jakiś czas. Wtedy dodatek funkcyjny powinien być ustalony na zasadzie wyrównania płacy zasadniczej pracownika do wysokości minimalnej, jaką może zarabiać osoba na stanowisku wyższym rangą. Ze względu na swoją specyfikę, jest równie często stosowany zarówno wśród pracowników fizycznych jak i biurowych, nie wpływając tym samym na różnicę w statystykach dotyczących udziału procentowego poszczególnych składników pensji między nimi.

Dodatek językowy

Dodatek językowy to interesujący rodzaj dodatku stałego. Powstał stosunkowo niedawno, już w dobie globalizacji, gdy okazało się, że coraz częściej w firmach potrzebni są poligloci. Najpopularniejsze języki potrzebne w polskich firmach to niemiecki, francuski, włoski i hiszpański. Jednocześnie jeszcze więcej można zarobić ze znajomością języków skandynawskich i holenderskiego. Osoby po sinologii i hebraistyce również mogą liczyć na wysoki dodatek językowy. Dodatek językowy jest przyznawany, jeśli znajomość języków obcych jest niezbędna na danym stanowisku. Ustalany jest na podstawie certyfikatów potwierdzających znajomość obcych języków na wysokim poziomie. W przypadku języków środkowej Europy może wynieść on od 700 do 900 zł, podczas gdy osoby po skandynawistyce mogą liczyć nawet na 1000 do 1500 zł dodatku. Można się spodziewać, że ten rodzaj dodatku stałego jest bardziej popularny wśród pracowników biurowych ze względu na specyfikę pracy polegającej na kontaktach z klientami w międzynarodowym środowisku.

Dodatki zmienne

Dodatki zmienny to najlepszy sposób na docenienie dodatkowych wysiłków pracowników. Do dodatków zmiennych zalicza się: dodatek handlowy, za realizację zadań, za usprawnienia, uznaniowy, od wyniku, frekwencyjny oraz nagrody specjalne. Dodatki zmienne są więc podstawowym narzędziem premiowania zaangażowania i gorliwości pracowników, stąd też ich wysoki udział procentowy w pensji zarówno pracowników biurowych, jak i fizycznych. Według danych ekspertów z firmy manaHR dodatki zmienne stanowią średnio 9 % wynagrodzenia pracowników biurowych i 11 % pensji pracowników fizycznych.

Lojalność zdobywaj uczciwością

Na wynagrodzenie pracowników składa się więc płaca zasadnicza oraz dodatki stałe i zmienne. Większą dynamiką charakteryzuje się kwota wynagrodzenia pracowników fizycznych. Okazuje się, że ich płaca zależy bardziej od zaangażowania i efektywności niż płaca pracowników biurowych, która jest mniej modyfikowalna przez dodatki. Przyczyną tych różnic jest przede wszystkim specyfika pracy w danych warunkach. Dlatego też na pracodawcy spoczywa duża odpowiedzialność związana z ustalaniem wysokości wynagrodzenia poszczególnych pracowników. Czy naprawdę jest tak, że pracodawcy chcą dać jak najmniej, a pracownicy zarobić jak najwięcej? To popularny stereotyp, którego sens jest odwrotnie proporcjonalny do wzrastającej świadomości pracodawców i pracowników. Nie chcemy dostawać jak najwięcej. Chcemy dostawać tyle, ile nam się należy. Wysiłek, który wkładamy w wykonywaną pracę i gorliwość, którą wykazujemy, powinny być docenione, a ich miarą niech będą wypracowane godziny i wyniki. Nie chcielibyśmy dostawać zbyt dużo – to rodzi uczucie dyskomfortu. Jeśli nie czujemy, że na coś zasługujemy, nie smakuje to już tak dobrze. Z kolei jako pracodawcy, nie chcemy płacić pracownikom jak najmniej. Chcemy dawać im tyle, na ile zasługują ze względu na swoje umiejętności i zaangażowanie, ze względu na ich efektywność i pasję. Liczy się optymalizacja zasobów. System wynagrodzeń powinien być sprawiedliwy, a w jego tworzeniu chodzi przede wszystkim o obustronną uczciwość. Świadomy pracodawca wie, że najwięcej “oszczędzi”, płacąc każdemu tyle, na ile zasługuje. Bo doceniony pracownik to zadowolony i lojalny pracownik o wysokiej etyce pracy i efektywności.

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Please enter your comment!
Please enter your name here